Gdy tarczyca działa zbyt intensywnie – przyczyny, diagnostyka i terapia nadczynności tarczycy

Nadmierne wydzielanie hormonów przez tarczycę, znane jako nadczynność tarczycy, może prowadzić do wielu niepokojących objawów. Trudności z utrzymaniem wagi, chroniczne uczucie gorąca czy ciągła słabość to tylko niektóre z nich. Ale co powoduje to endokrynologiczne schorzenie? Jak przebiega terapia i do których specjalistów powinniśmy się zgłosić, gdy podejrzewamy problemy z tym niepozornym, ale tak istotnym gruczołem?

Zespół nadczynności tarczycy jest stanem patologicznym wynikającym ze zbyt intensywnej produkcji hormonów tarczycowych w porównaniu do aktualnych potrzeb organizmu. Takie zaburzenia mogą być wynikiem nadmiernej aktywności samego gruczołu tarczowego lub wynikać z dostarczania za dużych ilości hormonów z zewnątrz, na przykład poprzez przedawkowanie doustnych preparatów zawierających syntetyczne hormony tarczycy.

Każda funkcja w naszym organizmie jest w pewien sposób uzależniona od hormonów tarczycy. To one sterują prawidłowym metabolizmem białek, węglowodanów i tłuszczów oraz kontrolują równowagę wodno-elektrolitową. Wobec tego, jakiekolwiek nieprawidłowości w poziomie tych hormonów będą miały odzwierciedlenie w postaci rozmaitych symptomów klinicznych.

Przyczyn nadczynności tarczycy jest wiele. Zalicza się do nich między innymi choroby autoimmunologiczne gruczołu tarczowego (jak choroba Gravesa-Basedowa i hashitoxicosis, jedna z faz choroby Hashimoto), guzki w tarczycy powodujące jej nadczynność, nowotwory tego gruczołu czy też guzy przysadki produkujące zbyt dużo hormonu TSH (hormonu tyreotropowego), który stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów. Czasem problem może wynikać z przyjmowania niektórych leków, takich jak amiodaron, węglan litu czy organiczne i nieorganiczne związki jodu. Nadczynność tarczycy może być również efektem zapalenia tego gruczołu (popromienne lub podostre) czy przyjmowania nadmiernych dawek syntetycznych hormonów tarczycy (co znamy jako tyreotoksykozę). Przyjęcie hormonów tarczycy w celu utraty masy ciała jest niebezpiecznym zjawiskiem. Istnieją również genetyczne przyczyny nadczynności tarczycy, do których należy mutacja receptora dla tyreotropiny (TSHR), choć jest to dosyć rzadka przyczyna.

Warto dodać, że u dzieci i młodzieży najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa-Basedowa. U kobiet w ciąży stan ten może być spowodowany zbyt dużą ilością gonadotropiny łożyskowej (hCG). Do tego około 10% kobiet po porodzie może doświadczyć poporodowego zapalenia tarczycy, które zaczyna się od fazy nadczynności.