Poradnik zdrowej ciąży: symptomy, przesłanki oraz procedury medyczne związane z cukrzycą ciążową

Chociaż wszyscy są świadomi, że proces ciąży może prowadzić do różnych dolegliwości, takich jak mdłości, zgaga, zadyszka, przebarwienia skóry czy hemoroidy, niewielu ludzi zdaje sobie sprawę, że ciąża może również prowadzić do rozwoju cukrzycy – stanu zdrowia potencjalnie niebezpiecznego. Czy istnieją działania, które przyszła mama może podjąć w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania? Jakie konsekwencje niesie za sobą diagnoza cukrzycy ciążowej? Oto naukowy przegląd faktów i porad lekarskich.

Statystyki są niepokojące – w południowo-wschodniej Azji nawet jedna na cztery kobiety w ciąży ma cukrzycę ciążową. W Ameryce Północnej wskaźnik ten wynosi 20%, podczas gdy w Europie jest to 15%. Pomimo tych aparentnie niższych wartości, dane te nadal są alarmująco wysokie. Co gorsza, globalne tendencje wskazują na wzrost liczby pozytywnych diagnoz, co stawia przyszłe generacje w mniej optymistycznym świetle.

Czym jest cukrzyca ciążowa? Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że to po prostu cukrzyca diagnozowana podczas ciąży. Jednak mechanizm jest inny. W przeciwieństwie do klasycznego typu cukrzycy 1 lub 2, gdzie produkcja insuliny jest zahamowana, za powstawanie cukrzycy ciążowej odpowiedzialne jest łożysko. Ten organ, niezbędny dla rozwoju dziecka, generuje hormon (ludzki laktogen łożyskowy), który utrudnia organizmowi skuteczne wykorzystanie insuliny. Istotnym celem tego procesu jest przekierowanie części energii spożywczej do płodu.

Odporność na insulinę występuje w mniejszym lub większym stopniu we wszystkich ciążach, zazwyczaj między 20 a 24 tygodniem. Czasami jednak staje się ona na tyle silna, że prowadzi do powstania prawdziwej cukrzycy, kiedy glukoza zaczyna gromadzić się we krwi zamiast być transportowana do komórek jako źródło energii.

Mimo szczegółowych badań nadal nie znamy dokładnych powodów takiego stanu rzeczy. Wiemy jednak, że czynnikiem ryzyka są przede wszystkim nadwaga, otyłość oraz wiek powyżej 45 lat. Dodatkowo, obciążeniem mogą być rodzinne przypadki cukrzycy ciążowej oraz wcześniejsze ciąże z tą samą diagnozą. Inne czynniki kliniczne to niski poziom aktywności fizycznej, obniżony poziom cholesterolu HDL, podwyższony poziom trójglicerydów we krwi, zespół policystycznych jajników oraz historii problemów sercowo-naczyniowych.

W większości przypadków cukrzyca ciążowa nie daje żadnych widocznych objawów – jest wykrywana podczas rutynowych badań krwi. Możliwe symptomy są podobne do tych występujących w przypadku cukrzycy typu 1 i 2, takie jak częste oddawanie moczu oraz zwiększone pragnienie.

Między 24 a 28 tygodniem ciąży, wszystkim przyszłym mamom zleca się badanie krwi z obciążeniem glukozą OGTT (Oral Glucose Tolerance Test), zwane popularnie „krzywą cukrową”. Jeżeli istnieje wyższe ryzyko zachorowania (np. z powodu historii rodzinnej), lekarz może skierować pacjentkę na badanie jeszcze wcześniej. W każdym z tych przypadków ważne jest poinformowanie personelu medycznego o przyjmowanych lekach i ewentualnych infekcjach, gdyż mogą one wpłynąć na wyniki.

Podczas badania krzywej cukrowej, ciężarna kobieta przybywa do punktu pobrań krwi na czczo – co oznacza, że nie spożywała żadnego pokarmu przez co najmniej 8 godzin przed badaniem. Dzień wcześniej można jeść normalnie, ale zalecane jest ograniczenie ilości słodyczy. Picie przed badaniem jest również zabronione, choć pacjentce pozwala się wypić 1-2 łyki niegazowanej wody. Po pierwszym pobraniu krwi, kobieta otrzymuje do wypicia roztwór zawierający 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody.

Po upływie godziny od wypicia roztworu, wykonuje się drugie pobranie krwi, a po kolejnej godzinie – trzecie. Wyniki tych badań tworzą „krzywą cukrową”, która jest istotnym wskaźnikiem dla lekarza, pokazującym, jak organizm pacjentki radzi sobie z przetwarzaniem większych ilości cukru. Interpretacja wyników odbywa się na podstawie norm, które określają maksymalny dopuszczalny poziom glukozy we krwi:

92 mg/dl (5,1 mmol/l) na czczo;

180 mg/dl (10 mmol/l) godzinę po obciążeniu;

135 mg/dl (8,5 mmol/l) dwie godziny po obciążeniu.

Kiedy którykolwiek z powyższych wskaźników zostaje przekroczony, lekarz może postawić diagnozę cukrzycy ciążowej. Dodatkowo, u ciężarnych kobiet regularnie sprawdza się poziom glukozy w moczu w ramach miesięcznych rutynowych badań. Wynik dodatni nie oznacza jeszcze cukrzycy, ale stanowi przesłankę do bliższej obserwacji pacjentki.